IS GEACTIVEERDE KOOL EFFECTIEF TEGEN STINKVOETEN? EEN LITERATUURONDERZOEK

Wat is geactiveerde kool?

Geactiveerde kool, ook wel actieve koolstof genoemd, zit tegenwoordig in veel producten. Fabrieken maken geactiveerde kool van koolstofhoudend materiaal, zoals hout. Door verwarming met hoge temperatuur ontstaat houtskool. Dat houtskool verbindt zich daarbij met zuurstof. Oxidatie heet dat. Zo ontstaat geactiveerde kool. Dit materiaal is dan poreus met heel veel kleine gaatjes in het oppervlak. Door al die gaatjes heeft het een groot 'inwendig' oppervlak. Sommige van deze koolsoorten hebben een inwendig oppervlak van 500 tot 2000 vierkante meter per gram materiaal.¹ Geactiveerde kool kan door deze kenmerken verschillende stoffen adsorberen. Adsorptie is het hechten van een stof aan het inwendige oppervlakte van de poreuze geactiveerde kool.

Ontgiftingsmiddel

Artsen gebruiken geactiveerde kool al heel lang als ontgiftingsmiddel. Het heet dan Norit. Het farmacotherapeutisch kompas is een handboek met autoriteit voor artsen, met informatie over medicijnen. Daarin staat beschreven: "Geactiveerde kool is een op speciale wijze verkoold materiaal van plantaardige herkomst met een groot inwendig oppervlak, dat een groot spectrum aan stoffen in het maag-darmkanaal kan adsorberen."²

Andere toepassingen

Geactiveerde kool wordt vaak effectief gebruikt in waterfilters om water te zuiveren.^3-5 Het zit tegenwoordig ook in producten zoals verschillende tandpasta's, mondspoelmiddelen, gezichtsmaskers en 'geurvreters'. Door commerciële partijen worden terecht of onterecht allerlei effecten geclaimd. De meeste claims ten aanzien van tandpasta's⁶ en mondspoelmiddelen⁷ zijn waarschijnlijk onterecht.

Is geactiveerde kool effectief tegen stinkvoeten?

Er zijn mensen die veel last hebben van overmatige zweetvoeten. De medische term is hyperhidrosis plantaris. In de volksmond heet het ook wel 'stinkvoeten'. Er zijn drie soorten benaderingen om vieze geur te bestrijden:

• Neutraliseren van de vieze geur, door de geurdeeltjes te verbinden aan een aangeboden stof en daarmee weg te vangen
• Antibacteriële benadering om het aantal stank-producerende bacteriën te verminderen
• Onderdrukking van de vieze geur door een prettige geur toe te voegen, als tegenwicht

In deze tekst richten we ons op de eerstgenoemde benadering. Er zijn commerciële partijen die producten met geactiveerde kool aanbieden. Het gaat hierbij om inlegzolen of zakjes met koolstof die mensen in hun schoeisel kunnen leggen. Die commerciële partijen claimen dat dat tot een vermindering van de vieze zweetgeur leidt. Wij willen weten of er wetenschappelijke onderbouwing is voor dergelijke claims. Daarom hebben wij een literatuuronderzoek uitgevoerd. We hebben daarbij een onderzoeksvraag geformuleerd volgens de PICO-methode: P is patient, I is interventie, C is 'comparison' (vergelijking) en O is 'outcome' of uitkomst. Onze vraagstelling luidde als volgt: is geactiveerde kool (I) effectief in het verminderen van vieze geur in het algemeen en in het bijzonder de vieze geur bij overmatige zweetvoeten (O) van mensen (P)?

Een onderzoeker van ons heeft op 31-3-2022 gezocht in de wetenschappelijke databank 'PubMed' van de Amerikaanse 'National Library of Medicine'. Hij gebruikte daarbij de volgende zoekstrategie:

("charcoal"[MeSH Terms] OR "charcoal"[All Fields] OR "carbon"[All Fields]) OR "carbon"[MeSH Terms])

AND

("hyperhidrosis"[MeSH Terms] OR "hyperhidrosis"[All Fields] OR "sweat"[MeSH Terms] OR "sweat"[All Fields] OR "sweating"[MeSH Terms] OR "perspiration"[All Fields] OR "moisture"[All Fields])

AND

("foot"[MeSH Terms] OR "foot"[All Fields] OR "feet"[All Fields] OR "plantar"[All Fields])

AND

("odour"[All Fields] OR "odor"[All Fields] OR "smell"[MeSH Terms] OR "smell"[All Fields])

De online zoekopdracht leverde 2 publicaties op. Onze onderzoeker sloot daarvan beide publicaties uit omdat deze volgens de titel en samenvatting onvoldoende gerelateerd waren aan onze vraagstelling. Hierna werd de zoekstrategie minder specifiek gemaakt door de zweet-gerelateerde zoektermen te verwijderen.  

("charcoal"[MeSH Terms] OR "charcoal"[All Fields] OR "carbon"[All Fields]) OR "carbon"[MeSH Terms])

AND

("foot"[MeSH Terms] OR "foot"[All Fields] OR "feet"[All Fields] OR "plantar"[All Fields])

AND

("odour"[All Fields] OR "odor"[All Fields] OR "smell"[MeSH Terms] OR "smell"[All Fields])

De online zoekopdracht leverde 18 publicaties op. Onze onderzoeker sloot daarvan alle publicaties uit omdat deze volgens de titel en samenvatting onvoldoende gerelateerd waren aan onze vraagstelling. Hierna werd de zoekstrategie minder specifiek gemaakt door de voet-gerelateerde zoektermen te verwijderen.

("charcoal"[MeSH Terms] OR "charcoal"[All Fields] OR "carbon"[All Fields]) OR "carbon"[MeSH Terms])

AND

("odour"[All Fields] OR "odor"[All Fields] OR "smell"[MeSH Terms] OR "smell"[All Fields])

Deze online zoekopdracht leverde 1257 publicaties op. Onze onderzoeker sloot daarvan ... ??? publicaties uit omdat deze volgens de titel en samenvatting onvoldoende gerelateerd waren aan onze vraagstelling.

Onze onderzoeker sloot daarvan ... ??? publicaties uit omdat deze geen samenvatting beschikbaar hadden. Van de ... resterende publicaties selecteerde hij aan de hand van de titels en samenvattingen de publicaties die (mogelijk) relevant zijn voor de beantwoording van onze onderzoeksvraagstelling. Dat resulteerde in ... publicaties, die we hieronder bespreken. 

In de publicaties moest informatie staan over een interactie tussen uitwendig aangeboden geactiveerde kool en het menselijk lichaam. ???

We vonden nog 1 relevante publicatie via de zogenaamde sneeuwbalmethode, geïdentificeerd als referentie in een eerder gevonden publicatie.

Referenties